Scio pri strukturo de materio kaj pri ĝia dinamiko donas jam nun eblecon kompreni naturajn mekanismojn de multo da fenomenoj, kiuj restas enigmoj – kaj estas kondamnitaj resti enigmoj – por karteziana scienco. La plej signifaj, gravaj inter tiuj fenomenoj estas tie nomataj [ 38 ] distancaj fenomenoj (DF), observeblaj kaj fikseblaj per fizikaj rimedoj, sed evidente (!) konfliktantaj kun fizikaj naturleĝoj. Sufiĉe estas mencii, ke –
• fenomenoj de ŝanĝo de korpaj pezoj (ne nur redukto kiel ĉe levitado) [1] konfliktas kun Njuton-a (Newton) leĝo de gravito;
• malmateriiĝo kaj materiiĝo [1] konfliktas kun leĝoj de konservo;
• irado-sur-fajro konfliktas kun leĝoj de termodinamiko;
• spontanaj movoj kaj detruoj de korpoj (apartaj kazoj de potergejsto [3]) konfliktas kun leĝo – ankau la Njuton-a – de egaleco de ago kaj kontraŭago.

Por komparo.
   Nuntempa akademia, karteziana scienco (NAS) rilatas al tiaj fenomenoj diverse. NAS estas ne unueca (almenaŭ en Rusio). Ĝi estas ambaŭ malkaŝita, oficiala (1) kaj (2) duonoficiala, fermeca, sekreta, laboranta "por milito".
   Ĉi tia la lasta almenaŭ interesas pri tiaj fenomenoj.
   La oficiala scienco ne esporas ĝijn(ilin), kaj plu: deklaras ĝin kiel neekzistantaj, kaj per tio aldonas ĝijn(ilin) al parapsikologio, kiun juste pro tio ĝi ne agnoskas kiel scienco (almenaŭ) kiel plenvalora, atentenda scienco), sed ne pro tio ke ĝi dubas pri ĝian (parapsikologian) metodologan kompenencon. Kaj ege plu: periode (ĉiuj 10-20 jaroj) iniciojn el ĝi venas pri tabuigi parapsikologiajn esporojn - administrative (per ordono) aŭ eĉ leĝdone. Logiko de la pozicio povas memorigi logikon de kverelulino el anekdoto kiu deklaras: Mi redonis al vi poton sen la krevo; kaj kiam mi ĝin prenis el vi, ĝi havis jam la krevon; kaj vi entute donis al mi nenian poton.
   La pozicio de apriora kontesto de realeco de fenomeno restas konstanta dum ne unu jarsento.
   1876 j. Rusio. Komisiono de fizika societo de Sankt-Petersburga Imperatora universitato provas, ĉu ekzistas spiritismaj fenomenoj. Protokolo de observoj estas ĝis skrupuleco objektiva [7, сс. 31-32]:
   ... je 8 horo komencis seancon ĉe tablo. La tablo estas ronda, gastĉambra, sur unuapogtrabo kun tri kurdaj ĉizitaj piedoj. La tabla pezo estas 4,700 g, alto 71 sm, diametro de ĝia tabulo 48 sm, dikeco de ĝia rando 4 sm.
   ... Manoj de ĉiuj ĉeestantoj estis metitaj sur la tablo. Post proksimume kvin minutoj el la seanca komenco frapoj ekaŭdiqis, komence la mallaŭtaj, poste laŭgrade pli kaj pli egaj. Post ĉi tio la tablo ekmovis. Ĝi rotaciis kaj kliniĝis diversflanke. Frapoj kaj movoj konstante alternis. Frapoj estis jen akraj, laŭtaj, jen etaj. Post proksimume 25 minutoj el la seanca komenco, dume fortegaj klinoj el flanko al flanko – la tablo subite levitiĝis supren je proksimume 10 sm kaj falis. Ĉe tio unu el ĝiaj piedoj rompiĝis...
   Faktoj estas klaregaj, wokantaj: klinoj estis fortegaj; la tablo ŭe tio ne falis flanke, kiel oni decus atendi, sed subite levitiĝqs. La faktoj estas fiksitaj per la Komisiono sed la komisionaj konkludoj konfliktas kun la faktoj: spiritismajn fenomenojn oni ne observis.
   1784 (centjaron antaŭe). Francio. Komisiono "nomoj de preskaŭ ĉiuj partoprenantoj de kiu kaj nun havas tutmondan konaton" [*], kosideras realecon de praktikita per F.A. Mesmer magnetismo kiel kuraca rimedo, kaj ĝian efektivon. Estas ĝuste sama agnosko de konkretaj faktoj de aperoj de la fenomeno, kaj ĝuste sama kontesto de la fenomeno principe. Por konfirmi tion ni apogas al Stefan Cvejg (Zweig):